Tứ quân tử thang

 

Hòa tễ cục phương

Cách dùng và lượng dùng: Thang.

Công dụng: Dùng trị các chứng vị tràng hư nhược, viêm dạ dày mạn tính, đầy bụng, nôn mửa, ỉa chảy ở những người gầy, sắc mặt xấu, không muốn ăn, người dễ mệt mỏi.

Nếu kiêm khí trệ gây ợ hơi, vùng thượng vị đầy tức gia Trần bì để lý khí hóa trệ gọi là bài DỊ CÔNG TÁN thường dùng để chữa chứng rối loạn tiêu hóa, ăn kém bụng đầy kết quả tốt

Nếu Tỳ Vị khí hư có đàm thấp, ho, đờm nhiều, dễ khạc, thường gặp trong trường hợp viêm phế quản mãn thì gia Trần bì, Bán hạ để lý khí hóa đờm gọi là bài LỤC QUÂN TỬ THANG

Nếu viêm phế quản mãn gia tử uyển, Khoản đông hoa, Bối mẫu, Bạch tiền để giáng khí hóa đờm, chỉ khái

Nếu Tỳ Vị khí hư kiêm hàn thấp bụng trướng, đau đầu, ợ hơi hoặc nôn, tiêu chẩy, rêu trắng dầy nhớt, gia  trần bì, Bán hạ, Mộc hương, Xa nhân để hành khí chỉ thống, giáng nghịch hóa đờm, gọi là bài  HƯƠNG SA LỤC QUÂN TỬ THANG . Trên lâm sàng thường dùng chữa viêm lóet dạ dầy hành ta tràng thể hư hàn có hội chứng hàn thấp trệ ở trung tiêu có kết quả tốt

Theo sách Hòa tễ cục phương: Đây là bài thuốc gần với bài Nhân sâm thang trong các bài thuốc cổ, bỏ Can khương mà thêm Phục linh. Phần nhiều là người ta thêm Sinh khương và đại táo để dùng. đây là bài thuốc cơ bản dùng cho những người vị tràng yếu, có chiều hướng thiếu máu, sức khỏe yếu. Tuy nhiên, những người tuy có chiều hướng vị tràng hư nhược nhưng sắc mặt hồng hào, uống thuốc này vào mà có tâm trạng như khí huyết dồn lên đầu thì không nên dùng bài thuốc này.

Thuốc này nhằm vào những người sức khỏe yếu, vị tràng hư nhược, thiếu máu và dùng để chữa nhiều bệnh khác nhau. Mạch nhuyễn nhược, hồng đại, và vô lực hoặc mạnh mà dồn dập, bụng réo, mềm yếu mất trương lực. Trong dạ dày bị ứ nước, ăn uống không ngon miệng, toàn thân sức khỏe bị suy nhược. Nếu có 5 chứng như cổ nhân nói: thiếu máu, mặt nhợt nhạt, tiếng nói nhỏ yếu, chân tay rã rời, mạch yếu thì dựng bài Tứ quân tử thang. Thuốc này dựng cho nhiều bệnh khác nhau, dùng trong trường hợp toàn thân suy nhược nặng, nhất là những người do vị tràng hư nhược mà hoàn toàn không muốn ăn uống, hoặc nôn mửa mà ăn không được, cả mạch lẫn bụng đều hư nhược. Khí hư có nghĩa là nguyên khí hư nhược, và cũng có nghĩa là vị khí bị suy nhược vô lực.

Thuốc dùng cho những người gầy, sắc mặt kém, chức năng tiêu hóa của vị tràng bị suy yếu. Cơ bụng yếu và trong bụng có tiếng nước óc ách. Sau khi ăn, chân tay mỏi, buồn ngủ.