BÉO PHÌ

Béo phì là tình trạng tăng khối lượng mỡ trong cơ thể quá mức, dẫn đến cơ thể tăng trên 25% thể trọng. Thể trọng hợp lý có thể căn cứ vào chỉ số khối lượng cơ thể BMI = M/ H 2(M là khối lượng cơ thể tính bằng kg; H là chiều cao cơ thể tính bằng mét). Nữ có thể trọng hợp lý khi BMI nằm trong khoảng 18-22, được coi là béo phì khi BMI>27.5. Nam có thể trọng hợp lý khi BMI nằm trong khoảng 20-25, được coi là béo phì khi BMI>30. Người mắc bệnh béo phì, nếu không được điều trị, không có chế độ ăn uống và tập luyện hợp lý sẽ có nguy cơ mắc nhiều bệnh mạn tính, nguy hiểm như: cao huyết áp, đái tháo đường, vữa xơ động mạch, nhồi máu cơ tim, tai biến...

II.    Điều trị

Dựa theo triệu chứng lâm sàng, có thể phân những người béo phì thành các loại sau: Tỳ hư thấp trệ, tỳ vị thấp nhiệt, can khí uất kết, khí trệ huyết ứ, đờm trọc, dương hư
 1. Tỳ Hư Thấp Trệ:

Triệu chứng: Bệnh nhân béo phì kèm theo chân phù, mặt nặng, mệt mỏi, chán ăn, tiêu lỏng, tiểu ít, thân lưỡi bệu, rêu trắng dày, mạch Hoạt hoặc Trầm Nhược.

Điều trị: Kiện Tỳ, lợi thấp.

Dùng bài Phòng Kỷ Hoàng Kỳ Thang hợp với Linh Quế Truật Cam Thang gia giảm:

Gia giảm:  Khí hư nặng thêm Đảng sâm 12g;

Thấp nặng thêm Ý dĩ 20g;

Bụng đầy thêm Chỉ thực, Hậu phác đều 10

Ăn kém thêm Mạch nha, Sơn tra đều 10

2. Vị Thấp Nhiệt:

Triệu chứng: Người mập, chân tay nặng nề, chóng mặt, nặng đầu, ăn mau đói, khát thích uống nước mát, chất lưỡi đỏ, rêu vàng dày, mạch Trầm Sác hoặc Hoạt Sác.

Điều trị: Thanh nhiệt, lợi thấp.

Dùng bài Phòng Phong Thông Thánh Tán gia giảm:

Gia giảm: Khát nước thêm Hà diệp 12g. Đầu đau thêm Dã Cúc hoa 10 - 12g.

3. Can khí uất kết:

Triệu chứng: Người bứt rứt dễ cáu gắt, ngực sườn đầy tức, bụng đầy ăn kém, mồm đắng lưỡi khô, kinh nguyệt không đều, mạch Huyền.

Điều trị: Hoà Can, lý khí. Dùng bài Đại Sài Hồ Thang gia giảm:

Gia giảm: Khát thêm Sinh địa12g, Thiên hoa phấn 12g.

Bụng đầy nhiều thêm Trần bì, Hậu phác 8 - 10g.

4. Khí trệ huyết ứ:

Triệu chứng: Béo phì, bụng ngực đầy tức, kinh nguyệt không đều, kinh đến đau bụng, sắc kinh đen có máu cục, lưỡi có điểm ứ huyết, mạch Sáp.

Điều trị: Ích khí, hoạt huyết. Dùng bài Đào Hồng Tứ Vật Thang gia giảm:

Gia giảm: Đau nhiều thêm Uất kim, Hương phụ đều 10g. Bụng đầy nhiều thêm Chỉ xác Hậu phác đều 10g. 

5. Đờm Trọc:

Triệu chứng: Thường thích ăn chất béo ngọt, váng đầu, đầu căng tức, ngực bụng đầy tức, chân tay nặng nề, tê dại, thân lưỡi bệu, có dấu răng, rêu lưỡi dày nhớt, mạch Trầm Hoạt.

Điều trị: Kiện Tỳ hoá đờm.

Dùng bài Ôn Đởm Thang gia giảm:

Gia giảm: Tiểu ít thêm Trạch tả 12g.

6. Tỳ Thận Dương Hư:

Triệu chứng: Béo phì chân tay lạnh, sợ lạnh, lưng gối đau mỏi, hoặc mí mắt phù, bụng đầy, tiêu lỏng, lưỡi bệu, sắc nhạt, rêu trắng, mạch Trầm Tế hoặc Trầm Trì Nhược.

Điều trị: ôn Thận kiện Tỳ. Dùng bài:

Chân Vũ Thang hợp với Phòng Kỷ Hoàng Kỳ Thang gia giảm:

Gia giảm:  Lưng đau gối mỏi nhiều thêm Xuyên Ngưu tất, Đỗ trọng 10 - 12g.

Tiêu lỏng, bụng đầy: uống thêm viên Hương Sa Lục Quân 6 - 8g/ lần, ngày uống 2 lần.

*Bệnh béo phì thường biểu hiện lâm sàng những hội chứng bệnh lý hư thực lẫn lộn, cần có sự linh hoạt trong biện chứng luận trị.

7. Những biện pháp khác cần kết hợp:

. Hạn chế ăn đường, bánh kẹo, chất bột, giảm lượng cơm ăn hàng ngày, thay bằng ăn nhiều rau xanh, trái cây, chua, chát.

. Không nên ăn loại trái quá ngọt như Mít, Sầu riêng, Hồng xiêm.

. Ăn nhiều các loại rau Cần, rau Cải, Cà rốt, Cà chua, Xà lách.

. Ăn các loại cháo lá Sen, cháo Đậu xanh, cháo Hoàng kỳ, Đậu đỏ có tác dụng giảm mỡ.

. Không ăn mỡ động vật.

. Nên vận động thể dục, tự xoa bóp toàn thân mỗi ngày, tập khí công thái cực quyền đều là những biện pháp làm giảm cân tốt.

Chú ý phát hiện biến chứng điều trị kịp thời.

(Theo Lương Y Nguyễn Hữu Toàn)